Telefoneren

Omdat ik niet om de hoek woon maar wel graag veel contact met mijn moeder heb, bellen we bijna elke dag wel even. Voordat mam ziek werd was dit eens per week, gewoon om even lekker te kletsen. Inmiddels heeft het bellen een dubbele functie: we kletsen voor de gezelligheid en ik check meteen of alles gelukt is en duidelijk is. Eind juni merk ik voor het eerst dat het concept van over de telefoon spreken niet meer vanzelfsprekend is.

In die week loopt mam die Vierdaagse van Alkmaar met haar wandelvriendin. Ik bel haar elke avond even op de huistelefoon om te horen hoe het was. Op een van die avonden vraag ik of ze alles alweer heeft klaargelegd voor de dag erna. Terwijl ze haar spullen pakt om me dit te vertellen, legt ze de telefoon neer en loopt al pratend naar haar tas. Ik hoor haar verder van de telefoon weglopen en ben even verbaasd over wat er op dat moment gebeurt.

Ik roep “joehoe, hier ben ik” en ik hoor haar heel verbaasd “oh!” zeggen

Mam praat namelijk gewoon door. Het lijkt wel alsof ze niet doorheeft dat ze de telefoon niet in haar hand heeft om tegen me te praten. Ik roep “joehoe, hier ben ik” en ik hoor haar heel verbaasd “oh!” zeggen. En daar is ze weer, terug aan de telefoon. Ik moet lachen om haar verbaasde indruk en ze begint zelf ook te lachen. Ik leg haar uit dat ze wel de telefoon vast moet blijven houden en ze verontschuldigt zich een beetje, ja dat wist ze ook eigenlijk wel.

De magie van telefoneren

Door dit voorval realiseer ik me dat telefoneren op zich ook een bijzondere actie is om te verrichten. Je pakt een apparaat op zodra het rinkelt en drukt het aan. Op dat moment kun je met iemand praten. Die persoon lijkt daardoor ineens aanwezig, ook al zie je die niet. De stem is er de hele tijd, tenminste, als je het apparaat bij je houdt. Het klinkt allemaal zo eenvoudig, maar net als je bij kleine kinderen ziet die voor de eerste keer iemand bellen en verbaasd zijn, zo bijzonder is het ook in feite. En dus kan het concept telefoneren daardoor ook steeds abstracter worden voor iemand met dementie. Welk knopje is voor aan, en welke voor uit? Hoe bel je zelf iemand? Op de vergissing van vandaag na, gaat het opnemen van de telefoon en het kletsen verder nog prima. Hoewel ik van kennissen wel heb vernomen, dat er nooit wordt opgenomen. Ik verdenk mijn moeder ervan dat als het geen bekend nummer is en er dus geen naam in beeld komt, ze simpelweg niet meer opneemt. Niet zozeer omdat ze niet begrijpt hoe, maar omdat ze dat gesprek liever uit de weg gaat.

Met haar mobiele telefoon lukt bellen gelukkig wel ook nog gewoon, net als whatsappen. Mam kletst dagelijks wat af tegen haar zussen en vriendinnen, vooral in de vorm van een paar woorden of plaatjes sturen om vervolgens te wachten op een reactie. Omdat ze dit elke dag doet, gaat het goed. Net als het opnemen van de huistelefoon, maar het valt me ineens op dat zelf bellen al een tijdje niet meer is voorgekomen. Ik realiseer me hierdoor dat ook dit een stukje zelfredzaamheid is dat afneemt. En voor iemand die niet om de hoek woont en dus veel belt, is dat even slikken.